Կոմիտասի անունը կրող վայրերի հետքերով

Երևանում կան շատ տեղեր որոնք կրում են մեծանուն հայ երգահան, երգիչ, երաժշտական էթնոլոգ, երաժշտագետ, վարդապետ և ուսուցիչ, բանահավաք, խմբավար, մանկավարժ, հայկական ազգային կոմպոզիտորական դպրոցի հիմնադիր Կոմիտասի անունը, դրանք են՝

Երևանի Կոմիտասի անվան պետական կոնսերվատորիա՝

Երևանի Կոմիտասի անվան պետական կոնսերվատորիա, Հայաստանի կրթության և գիտության նախարարության երաժշտական բարձրագույն ուսումնական հաստատություն Երևանում։ Հիմնադրվել է 1923 թվականին որպես երաժշտական բարձրագույն ուսումնական հիմնարկ։ 1946 թվականին կոչվել է Կոմիտասի անունով։ Մասնաճյուղը գտնվում է Գյումրիում։

Komitas State Conservatory of Yerevan.jpg

Կոմիտասի թանգարան-ինստիտուտ

Հիմնադրվել է 2014 թ. հուլիսի 24-ի ՀՀ Կառավարության որոշմամբ՝ որպես «Կոմիտասի թանգարան-ինստիտուտ» պետական ոչ առևտրային կազմակերպություն։

Կառուցվել է Երևանի Կոմիտասի անվան զբոսայգում գտնվող նախկին մշակույթի պալատի հիման վրա։ Թանգարանի նախագծի հեղինակն ու ճարտարապետն է Արթուր Մեսչյանը։ Բացվել է 2015 թվականի հունվարի 29-ին։

Թանգարան-ինստիտուտն ունի համերգասրահ, մշտական ցուցադրություն և ժամանակավոր ցուցահանդեսների հնարավորություն։ Կառույցի շրջանակում գործելու են գիտահետազոտական կենտրոն, երաժշտական ստուդիա, գրադարան, հրատարակչություն։ Ցուցադրության կազմակերպման համար թանգարանային առարկաներ են հանձնվել Եղիշե Չարենցի անվան գրականության և արվեստի թանգարանի, Հայաստանի ազգային պատկերասրահի և Հայաստանի Ազգային գրադարանի հավաքածուներից։

Музей Комитаса 1.jpg

Կոմիտասի անվան զբոսայգի և պանթեոն

Մինչև 1930-ական թվականների կեսերը զբոսայգու տարածքը եղել է հին գերեզմանատուն, որը տեղացիները կոչել են «Մլեր»։ Պահպանվել է հնագույն գերեզմանատան կրաշաղախ պարսպից մի հատված։

1930-ականներին Երևանի քաղխորհրդի գործկոմի որոշմամբ գերեզմանատունը փակվել է և ամայի տարածքում հիմնադրվել է զբոսայգի։ Այգու մի անկյունը Աղասի Խանջյանի նախաձեռնությամբ վերածվել է գրականության և արվեստի գործիչների գերեզմանատան։ Երկար տարիներ պանթեոնի տարածքն անուշադրության է մատնված եղել։ 1969 թվականին Ստեփան և Ռուզան Քյուրքչյանների հովանավորությամբ կառուցվել են տուֆակերտ, քանդակազարդ հյուսիսային պատն ու միջնապատը, որից հետո կատարվել են մասնակի նորոգումներ։ Պանթեոնը հիմնանորոգվել է 2005 թվականին։

Կոմիտասի անվան պանթեոնի տուֆակերտ պատը
Կոմիտասի անվան զբոսայգին՝ ամռանը, 2020 թվական

Կոմիտասի պողոտա

Կոմիտասի պողոտան բացվել է 1938 թվականին։ Ունի 3 կիլոմետր երկարություն։ Սկսվում է Երևանի մաթեմատիկական մեքենաների գիտահետազոտական ինստիտուտին կից՝ Հակոբ Հակոբյան փողոցում և ձգվում մինչև «Լամբադա» ուղեանցի և Ազատության պողոտայի հատման տրանսպորտային հանգույցը։

Պողոտայում կան բազմաթիվ բնակելի շինություններ, խանութներ, դպրոցներ, ռեստորաններ, և այլն։

Քամու համբույրը

Քամու համբույրից դողաց մի տերև,
Շշուկով դիպավ իր հարևանին,
Խշխշաց հանկարծ իմ գլխի վերև
Ու տարուբերվեց հինավուրց կաղնին:

Կռացավ կաղնին նորից բարձրացավ,
Ճյուղերով դիպավ ուրիշ մի ծառի,-
Եվ շշուկն այսպես ծառից-ծառ անցավ,
Հասավ հեռավոր խորքերն անտառի:


Ալեկոծվում էր անտառը հուզված
Ու ոսկեզօծված գլուխն օրորում,
Իր մեծ գրկի մեջ քամու համբուրած
Փոքրիկ տերևն էր կարծես որոնում:

Խշշում էր անտառն ու տարուբերվում,
Երկինք էր հասնում խշշոցը նրա…
Իսկ քամին ուրախ սուլում էր հեռվում

Ու ծիծաղում էր անտառի վրա:

Առաջադրանքներ

1. Կարդա՛ բանաստեղծությունը և բառարանի օգնությամբ բացատրի’ր անծանոթ բառերը:

Համբույր-պաչիկ

Ոսկեզօծ-ոսկեպատ

Հինավուրց-հին

Դիպչել-կպնել

Ալեկոծվել-ալիքվել

2. Բանաստեղծությունից առանձնացրո՛ւ փոխաբերությունները և բացատրի՛ր:

Քամու համբույրից դողաց մի տերև-Քամու փչելուց տերևը շարժվում է

Ալեկոծվում էր անտառը հուզված-քամուց շարժվում եմ ծառերը ծովի ալիքների պես

Շշուկով դիպավ իր հարևանին-կամաց հպվեց մյուս տերևին

3. Արձակ պատմի՛ր բանաստեղծությունը:

Տերևը դողաց քամու պաչիկից և կպավ մյուս տերևին։ Գլխիս վերևում կաղնին շարժվեց ու սկսեց խշխշալ։ Կաղնին սկսեց քամուց շարժվել ու կպնել ուրիշ ծառերին, դրա արդյուքում խշշոց բարձրացավ, որը հասավ անտառի խորքերը։ Անտառը հուզմունքից ալեկոծվում էր և ասես ման էր գալիս փոքրիկ տերևին, որին քամին համբուրել էր։ Անտառի խշշոցը այնքան բարձր էր, որ լսվում էր երկնքում, իսկ քամին ուրախ սուլում էր և ծիծաղում էր անտառի վրա։

4. Բացատրի՛ր ընդգծված տողերը։

Իսկ քամին ուրախ սուլում էր հեռվում ու ծիծաղում էր անտառի վրա-քամին փչում էր և ուրախանում էր որ անտառը անհանգիստ էր։

5.Նկարագրի՛ր աշնանային անտառը:

Աշնանային անտառը բավականին բազմագույն է։ Անտառում կարելի է հանդիպել դեղին, նարնջագույն, կարմիր տերևներ, որոնք կախված են ծառերի վրա կամ թափված են գետնին։ Եթե եղանակը քամոտ է ապա աշնանային անտառը աղմկոտ է քանի որ քամին շարժում է չորացած տերևները և բարցրացնում է բավականին ուժեղ աղմուկ։

6. Հորինի՛ր պատում << Քամին ու տերևը>> վերնագրով և հրապարակի՛ր։

Աշնան քամին և տերևը խոսում էին իրար հետ և խաղում էին բռնոցի։ Մի անքամ քամին շատ ուժեղ խշխշոց արեց և տերևը հարցրեց նրան․

-Քամի, ինչո՞ւ ես այդքան ուժեղ խշխշոց անում։

-Որովհետև ուզում եմ անտառում շատ ուժեղ աղմուկ անեմ,- պատասխանեց քամին։

Եվ տերևը գնաց։ Գիշերը տերևը արթնացավ և լսեց շատ ուժեղ խշխշոց։ Տերևը բարկացած հարցրեց քամուն․

-Քամի, ինչու ես այդքան ուժեղ աղմուկ անում և չես թողում հանգիս քնեմ։

Եվ քամին հանգստացավ և գնաց քնելու ու տերևը հետը։

Ամեն, ամեն ինչ ոսկեզօծվել է

2) Առանձնացրո՛ւ փոխաբերությունները և բացատրի՛ր։

Ուր որ նայում ես, դեղին բոցեր են,

Դեղին հրդեհ է և դեղին ծուխ:

Տերևները այխիսի գույներ են ստացել, որ նմանվել են կրակի բեցերին

Քամին է այս ծով գանձերի տերը,

Այս ոսկու տերը՝ մեծահարուստ:

Քամին պոկում է դեղին տերևները, որոնք ասես լիքը ոսկե մետաղա դրամներ լինեն։

3) Տրված բառակապակցությունները գործածի՛ր նախադասություններում։

Կրակի դեղին բոցերը ուզում էին դուրս գալ վառարանից։

Աշնան քամին քշում է տերևները։

Սկսվել է ոսկե աշունը։

Եկել է աշունը, և անենուր ոսկեզոծ ծառեր են։

4)Ինչպիսի՞ տրամադրություն հաղորդեց քեզ այս բանաստեղծությունը: Մեկնաբանի՛ր:

Ես ուրախացա, քանի որ իմ ամենասիրած տարվա եղանակը աշունն է։ Նոյեմբերի 11-ին իմ ծնուդն է։

5)  Փորձի՛ր արձակ պատմել բանաստեղծությունը: Մուտքագրի՛ր պատումդ և ձևավորի՛ր այն բանաստեղծությանը համապատասխանող քո հեղինակային ֆոտոնկաներով կամ նկարներով:

Արջեր

Կարդա’ և պատասախանի’ր հարցերին` ընտրելով պատասխաններից մեկը:

                Գորշ և սպիտակ արջերի մասին անմիջապես կասես, որ նրանք ցեղակիցներ են, թեև արտաքին տեսքով բավականին տարբերվում են: Բևեռային ձյուների մեջ ապրող սպիտակ արջը միշտ սպիտակ է:

                Իսկ գորշ արջերը լինում են և’ հարդագույն, և’ շագանակագույն, և’ գրեթե` սև:

                Սպիտակ արջը երկրագնդի ամենախոշոր գիշատիչ կենդանին է: Արկտիկայից բացի, սպիտակ արջերն ուրիշ ոչ մի տեղ չեն հանդիպում: Սպիտակ արջը կարող է ժամում 4-5 կմ արագությամբ երկար լողալ, սուզվել գրեթե փոկի նման և երկու րոպե մնալ ջրի տակ: Նա սնվում է փոկերով, ձկներով, թռչուններով:

                Գորշ արջերը հիանալի որսորդներ են, բայց ամեն ինչ ուտում են և հաճախ են սնվում անտառային հատապտուղներով:

Արջը մեղրի սիրահար է, մեղվի խայթոցից անգամ չի վախենա, միայն թե բերանը քաղցրացնի: Աշնանը գազանը հարկադրված է լինում հոգալու հուսալի ապաստանի մասին, ուր կարելի լինի հանգիստ քնել միչև գարուն:Եվ եթե աշնանն արջը բավականաչափ ճարպ չկուտակի, որջում չի փակվի ու ամբողջ ձմեռ ման կգա չարացած ու սոված: Նման «թափառաշրջիկները» վտանգավոր են: Արջի քունը թեթև է: Մայր արջը  որջում փակվում է անցյալ տարվա ձագերի հետ, որոնք նրան օգնում են խնամելու նորածիններին, զուր չեն նրանց «դայակներ» անվանում: Քոթոթները մինչև երկու տարեկանը միշտ մոր կողքին են մնում: Նորածինները, որ սովորաբար երկուսն են լինում, լույս աշխարհ են գալիս դաժան ցրտին` հունվար-փետրվարին: Մայր արջը նրանց կերակրում է մինչև գարուն: Որջից դուրս են գալիս փոքր շնիկի չափ դարձած: Գորշ արջերն ապրում են մինչև 50 տարի:

                Հայաստանի անտառներում ապրում է գորշ արջը: Արտաքին տեսքը` ականջները կլոր են ու փոքրիկ, դունչը` երկար, թաթերը` լայն: Արջը ուտում է խոտ, տերևներ, բույսի արմատներ, միջատներ, թռչուն, ձու և այլն:

Սպիտակ  և գորշ արջերը տեսքով բավականին նման են

1. այո                     2. ոչ

Երկրագնդի ամենախոշոր կենդանին համարվում է

1. սպիտակ արջը     2. գորշ արջը

Հիանալի որսորդ համարվում է`

1. սպիտակ արջը     2. գորշ արջը

Գորշ արջերն ապրում են: Ընդգծի’ր ճիշտ պատասխանը:

1. 50 տարուց ավելի    

2. 50 տարուց պակաս    

Լրացրո’ւ:

«Թափառաշրջիկ»  անվանում են այն արջերին, որոնք աշնանը բավականաչափ ճարպ չեն կուտակում, ձմռանը որջում չեն փակվում ու ամբողջ ձմեռ ման են գալիս չարացած ու սոված։

«Դայակներ» անվանում  անցյալ տարում ծնված արջի ձագերին, քանի որ նրանք օգնում են մայր արջին խնամել նոր ծնված ձագուկներին։

Ավարտեցի՞ր: Իսկ հիմա գնահատի’ր աշխատանքդ` բառերի վերևում համապատասխան տրամադրության մարդուկներ նկարելով։

                                                                         🙂

                     գերազանց                                 լավ                                             վատ