Ինքնաստուգում

1) Թվարկիր 28-ի բոլոր բաժանարարները։ Ո՞րն է 28-ի ամենափոքր բաժանարարը, իսկ ո՞րն է ամենամեծը։ 1, 2, 4, 7, 14, 28։1, 28
2)Գտիր 58 թվի ամենամեծ ու ամենափոքր բաժանարարների գումարը։58+1=59
3)Քանի՞ բաժանարար ունի 30-ը, ո՞ր թվերն են դրանք։1, 2, 3, 5, 6, 10, 15, 30: 8
4)Թվարկիր 4-ի պատիկ մի քանի թիվ, որոնք փոքր են 36-ից։ 4, 8, 12
5)Թվարկիր  6-ի պատիկ մի քանի թիվ, որոնք մեծ են 30-ից։ 36, 42, 48

6)Թվարկիր  9-ի պատիկ մի քանի թիվ։ Ո՞րն է 9-ի պատիկ ամենափոքր թիվը։ 9, 18, 27: 9

7)Հաշվիր 2սմ, 6սմ , 9սմ և 4սմ կողմերով քառանկյան պարագիծը։ 2+6+9+4=21սմ

8)Հաշվիր ուղղանկյան պարագիծը, եթե հայտնի է, որ նրա լայնության և
երկարության գումարը 26 է։ 2×26=52սմ

9)Հաշվի՛ր 12 սմ և 17 սմ  կողմերով ուղղանկյան պարագիծը և մակերեսը։ 29×2=58 , 12×17=204 քսմ

10)Գտի՛ր քառակուսու մակերեսը և պարագիծը՝ իմանալով, որ նրա կողմի երկարությունը 11 սմ է։ 11×4=44սմ, 11×11=121քսմ

Ցտեսությո՜ւն, նախշուն աշուն

Այս աշնանը ես սկսել եմ հաճախել 4-րդ դասարան։ Սեպտեմբերը շատ դժվար էր ինձ համար, քանի որ դրսում ասես ամառ լիներ և ես չէի ուզում դաս անել ուզում էի դրսում խաղալ, սակայն հոկտեմբերից սկսեցի մասնակցել դասերին և կատարել տնային առաջանդրանքները։

Ես սիրում եմ աշունը քանի որ աշնանը իմ և իմ ընկերներիս ծնունդներն են։ Աշունը ես սիրում եմ նաև հելոուինի համար, այդ օրը մենք զարթարում ենք տունը, հագնում ենք վախենալու հագուստներ և գնում ենք ինչ որ տեղ նշելու։

Սիրելի աշուն, ես կկարոտեմ քեզ։ Կհանդիպենք մյուս տարի։

Երկրի ցամաքային տարածությունները ծածկված են փխրուն շերտով, որն անվանում են հող: Հող չկա միայն ցամաքի սառցածածկ տարածքների և ժայռերի վրա:

Հողը Երկրի վրա գոյանում է շատ դանդաղ, հազարավոր ու միլիո­նավոր տարիների ընթացքում: Իսկ ինչպե՞ս է դա տեղի ունենում:

Ցամաքը կազմող ապարները Արեգակի ճառագայթների, քամու, անձրևի, ձյան ազդեցությունից տաքանալով ու սառչելով, քայքայվում են. ապարների խոշոր կտորները վերածվում են մանր կտորների, իսկ մանրերը` կավի և ավազի: Սակայն դա դեռևս հող չէ: Որպեսզի այն դառ­նա հող, անհրաժեշտ է, որ այդ քայքայված նյութերին ավելանա հումուս: Իսկ հումուսն առաջանում է մահացած բույսերի ու կենդանիների մնա­ցորդներից:

Քայքայված ապարի ու հումուսի միախառնումից գոյանում է հողը: Բույսերի սերմերը, ընկնելով հողի մեջ, ծլում են, աճում, և մարդը բերք ու բարիք է ստանում: Իսկ լերկ քարի մակերեսին սերմը չի կարող ծլել:Հողի ամենակարևոր հատկությունն այն է, որ այնտեղ աճում են բույսերը:

Հողում միշտ կան նաև շատ մանր օրգանիզմներ, որոնց անվանում են մանրէներ: Հենց դրանց միջոցով են քայքայվում բույսերի և կենդանի­ների մնացորդները և վերածվում հումուսի: Հողում ապրում են նաև որդեր, միջատներ, խլուրդներ և մկներ։ Հողի մեջ մեջ միշտ ջուր և օդ կա։ Բույսերի աճի համար դա շատ կարևոր է։
Հողի կազմից կախված են նրա փխրունությունը և ջուրը պահելու հատկությունը: Օրինակ, եթե ավազը հողի մեջ շատ է, ապա այդպիսի հողում ջուրը արագ ներծծվում է և հեռանում գետնի խորքերը: Եթե հողում կավն է շատ, ապա այնտեղ ջուրը դանդաղ է ներծծվում, այդ պատճառով կավով հարուստ հողերը շատ ջուր են պարունակում:
Շատ հումուս պարունակող հողերը փուխր են լինում և կարողանում են իրենց մեջ ջուր և օդ պահել:
Հողի բաղադրությունից կախված է նաև նրա գույնը: Լինում են տարբեր գույնի հողեր: Որքան հողում հումուսը շատ է, այնքան դրա գույնը մուգ է: Ամենից շատ հումուս պարունակում են սևահողերը: Մարդիկ վաղուց իրենց կարիքները բավարարելու համար մշակում են հողը: Իսկ ի՞նչ է նշանակում դա:

Հողը մշակել նշանակում է ճիշտ ժամանակին վարել, փխրեցնել, ջրել, մանրացնել կոշտերը, անհրաժեշտության դեպքում` պա­րարտացնել, մշակաբույսերի սերմեր ցանել և բերք ստանալ:

Մշակելով հողը` մարդիկ պետք է հոգ տանեն նաև դրա պահպանու­թյան մասին, հողը վարել ճիշտ ժամանակին, պարարտացնել, աճեցնել խիտ արմատներ ունեցող բույսեր, դաշտերի շուրջը ստեղծել անտառաշերտեր:

Հարցեր և առաջադրանքներ`

1. Ի՞նչ է հումուսը։

Հումուսը մահացած բույսերի և կենդանիների փտումից առաջացած նյութ է։

2. Ի՞նչ է հողը և ի՞ նչ նշանակություն ունի մարդու համար։

Հողը իրենից ներկայացնում է ցամաքային տարացքները ծածքող փխրուշերտ որը մանր և մեծ քարերից, կավից, ավազից և հումուսից։

3.Որոնք են համարվում ամենալավ հողերը։

Ամենա լավ հողերը համարվում են սևահողերը, քանի որ նրանք հարուստ են հումուսով և ունեն բարձր բարքատվություն

Ի՞նչ է մանրէն և ինչ նշանակություն ունի։

Մանրեները մանր կենդանի օրգանիզմները են որոնք միջոցով քայքայվում են մահացած բույսերը և կենդանիները և արաջանում է հումուս։

Կարմիր ծովը Հնդկական օվկիանոսի ծովերից է։ Գտնվում է  Աֆրիկայի և Արաբական թերակղզու միջև։ Մակերեսը 460   հազար կմ² է, առավելագույն խորությունը՝ 3039մ։ Եվրոպայից Ասիա և Ավստրալիա տանող ծովային ամենակարճ ուղին է։ Տիգրան Մեծի գահակալության ժամանակ Արարատյան թագավորությունը ունեցել է ելք դեպի Կարմիր ծով։

Անվանումը հավանաբար ստացել է ջրում գտնվող ջրիմուռներից, որոնք տարվա որոշ ժամանակ ընդունում են կարմրավուն գույն։

Կարմիր ծովը Հյուսիսից օվկիանոսի հետ կապվում է Սուեզի պարանոցով, որ բաժանվում է Սինայի թերակղզին ողողող երկու ծոցի՝ Ագապա և Սուեզի, որոնք այնուհետ Սուեզի ջրանցքով կապվում են Միջերկրական ծովի հետ։ Հարավից Բաբ էլ-Մանդեբի նեղուցով և Ադենի ծոցով միանում է Արաբական ծովին։

Կարմիր ծովը Համաշխարհային օվկիանոսի ծովերից ամենատաքն ու ամենաղին է։ Ջրի մակերեսային շերտերի ջերմությունը սեպտեմբերին հասնում է 35°C, իսկ ձմռան ամիսներին՝ 30C°: Քանի որ Կարմիր ծով ոչ մի գետ չի թափվում, իսկ Հնդկական օվկիանոսի հետ նեղ Բաբ-Էլ-Մանդեբի (արաբերեն թարգմանությամբ՝ Արցունքի դարպասներ) նեղուցով ջրի փոխանակությունը թույլ է կատարվում, աղիությունն այս ծովում բարձր է։ Կարմիր ծովն ունի մի առանձնահատկություն ևս. եթե մյուս ծովերում ջրի ջերմությունը ըստ խորության նվազում է, ապա Կարմիր ծովում այն աճում է։ Ամենամեծ խորությունում (առավելագույնը 2500մ) ջրի ջերմությունը հասնում է 55°C-ի, իսկ աղիությունը՝ 30%- ի։ Ծովում լողալ չի կարելի, հանդիպում են 5 մետր երկարությամբ գիշատիչ վագրային շնաձկներ, որոնք հարձակվում են լողորդների վրա։ Վտանգավոր է նաև թրաձուկը, որը թրի նմանվող իր երկար ու սուր քթով ծակում է նույնիսկ նավերի հատակը։

1. Քանի՞ բաժանարար ունի 12-ը։

1, 2, 3, 4, 6, 14

2. Քանի՞ բաժանարար ունի 24-ը։

1, 2, 3, 4, 6, 8, 12, 24

1. Քանի՞ բաժանարար ունի 32-ը։

1, 2, 4, 8, 16, 32

1. Քանի՞ բաժանարար ունի 40-ը։

1, 2, 4, 8, 10, 20, 40

1. Թվարկիր 16-ի բոլոր բաժանարարները։ Ո՞րն է 16-ի ամենափոքր բաժանարարը, իսկ ո՞րն է ամենամեծը։

1, 2, 4, 8, 16: 1, 16

1. Թվարկիր 21-ի բոլոր բաժանարարները։ Ո՞րն է 21-ի ամենափոքր բաժանարարը, իսկ ո՞րն է ամենամեծը։

1, 3, 7, 21: 1, 21

1. Գտիր 34 թվի ամենամեծ ու ամենափոքր բաժանարարների գումարը։

1+34=35

1. Գտիր 65 թվի ամենամեծ ու ամենափոքր բաժանարարների գումարը։

1+65=66

1. Ո՞ր թիվն է 124-ի ամենամեծ բաժանարարը։

124

1. Գտիր  15-ի  հնգապատիկը։ 15×5=75    
2. Գտիր  189-ի  տասնապատիկը։ 189×10=1980 
3. Թվարկիր  7-ի  պատիկ մի  քանի թիվ,  որոնք փոքր են 50-ից։ 7, 14, 21, 35
4. Թվարկիր   4-ի պատիկ մի քանի թիվ։ Ո՞րն է 4-ի պատիկ ամենափոքր թիվը։ 4, 8, 9, 16
5. Գրեք  16-ի  պատիկ մի քանի թիվ, որոնք մեծ են 32-ից։ 16×3=48 16×4=64 16×5=80
6. Գրեք  17-ի  պատիկ մի քանի թիվ։ Ո՞րն է 17-ի պատիկ ամենափոքր թիվը։ 17×1=17 17×2=34 17×3=51: 1
7. Թվարկիր  18-ի պատիկ մի քանի թիվ։ Ո՞րն է 18-ի պատիկ ամենափոքր թիվը։ 18×1=18 18×2=36 18×3=54: 1
8. Թվարկիր 100-ի պատիկ մի քանի թիվ, որոնք փոքր են 800-ից։

100, 200, 300, 400, 500, 600, 700

1. Սիրելի սովորողներ, այժմ ինքներդ կազմեք նմանատիպ առաջադրանքներ։
2. Գտիր  50-ի  պատիկ մի քանի որոնք փոքրեն 350։
3. Գտիր  658-ի ամենամեծ բաժանարար։

Թվի բաժանարար են այն թվերը, որոնց վրա այդ թիվը բաժանվում է առանց մնացորդի։

Օրինակ՝ 10-ի բաժանարար են այն թվերը, որոնց վրա 10-ը բաժանվում է առանց մնացորդի։

Այսինքն՝  10-ի բաժանարար են՝ 1,2,5,10 , քանի որ 10-ը 1,2,5,10  թվերից յուրաքանչյուրի վրա բաժանվում է առանց մնացորդի։

Ստուգենք՝

10։1=10, ուստի 1-ը 10-ի բաժանարար է։

10։2=5,      ուստի 2-ը 10-ի բաժանարար է։

10։5=2,      ուստի 5-ը 10-ի բաժանարար է։

10։10=1,    ուստի 10-ը 10-ի բաժանարար է։

10-ի բաժանարարներից ամենափոքրը 1-ն է, ամենամեծը՝ 10-ը։

Ցանկացած թվի համար իր բաժանարարներից ամենափոքրը 1-ն է, ամենամեծը՝ հենց այդ  թիվը։

Առաջադրանքներ  

1. Թվարկիր 8-ի բոլոր բաժանարարները։ Ո՞րն է 8-ի ամենափոքր բաժանարարը, իսկ ո՞րն է ամենամեծը։ 1,2,4,8։ 1, 8
2. Թվարկիր 15-ի բոլոր բաժանարարները։ Ո՞րն է 15-ի ամենափոքր բաժանարարը, իսկ ո՞րն է ամենամեծը։ 1, 3, 5, 15։ 1, 15
3. Թվարկիր 20-ի բոլոր բաժանարարները։ Ո՞րն է 20-ի ամենափոքր բաժանարարը, իսկ ո՞րն է ամենամեծը։ 1, 2, 4, 5, 10, 20։ 1, 20
4. Թվարկիր 14-ի բոլոր բաժանարարները։ Ո՞րն է 14-ի ամենափոքր բաժանարարը, իսկ ո՞րն է ամենամեծը։ 1, 2, 7, 14։ 1, 14
5. Քանի՞ բաժանարար ունի 18-ը, ո՞ր թվերն են դրանք։ 1, 2, 3, 6, 9, 18։ 6 հատ
6. Ո՞ր թիվն է 64-ի ամենամեծ բաժանարարը։ 64
7. Ո՞ր թիվն է 25-ի ամենամեծ բաժանարարը, իսկ ո՞րն է ամենափոքրը։ 25, 1
8. Թվարկիր 30-ի բոլոր բաժանարարները։ Ո՞րն է 30-ի ամենափոքր բաժանարարը, իսկ ո՞րն է ամենամեծը։ 1, 2, 3, 5, 6, 10, 15, 30։ 1, 30
9. Գտիր 26 թվի ամենամեծ ու ամենափոքր բաժանարարների գումարը։ 26+1=27
10. Գտիր 48 թվի ամենամեծ ու ամենափոքր բաժանարարների գումարը։ 48+1=49
11. Սիրելի սովորողներ, այժմ ինքներդ կազմեք նմանատիպ առաջադրանքներ։

Գտիր 59 թվի ամենամեծ ու ամենափոքր բաժանարարների գումարը։

59+1=60

Ո՞ր թիվն է 41-ի ամենամեծ բաժանարարը։

41

Թվարկիր 25-ի բոլոր բաժանարարները։ 1, 5, 25

Լուսաբացին հալվում էին աստղերը ձնագնդերի պես, շառագունում էր արևելքը։ Արևի շողերը խաղում էին ամպերի հետ։ Ասես մի անտես ձեռք բյուր շողերով ամպի սպիտակ քուլաների վրա հազարավոր նախշեր էր նկարում, որ մի քիչ հետո ավերի նույն շողերով, մի ուրիշը նկարի, մինչև արևը ծագի։

Գոլորշի էր բարձրանում տերևների վրայից, ծաղիկների գունավոր թերթերից։ Գլխահակ ծաղիկները բարձրացնում էին իրենց գլուխը և նայում արևին, որ կեսօրին նորից խոնարհեն , երբ արևը թեժանա։

Քուլա-Ծխի՝ ամպի՝ փոշու ևն գալարուն զանգված

ավերել-Կործանել, քանդել, ավերակ դարձնել

գլխահակ- Գլուխը հակած՝ խոնարհած, գլխիկոր

Տեքստից դո՛ւրս գրիր գրությամբ և արտասանությամբ տարբերվող բառերը։ Նշի՛ր գրության և արտասանության տարբերությունները։

Օրինակ՝

Ծագել- լսում ենք՝ ք, գրում ենք՝ գ

Բարձրանալ-  լսում ենք՝ ց, գրում ենք՝ ձ

Խոնարհել-  լսում ենք՝ Խոնարել , գրում ենք՝ Խոնարհել

Տեքստից օգտվելով՝ լրացրո՛ւ նշված բառերի բացակայող տառերը։

Արևելք

Ամպեր

Ձեռք

Բյուր

Նախշեր

Ծագել

Գոլորշի

Բարձրանալ

Կեսօր

Խոնարհել

Երգ

Ուղղագրական բառարանից գրությամբ և արտասանությամբ 10 բառ դուրս գրիր։

Բարձր, աղջիկ, որդ, լողորդ, շնորհակալություն, ընդամենը, կոկորդ, բարդ, անդորր, բուրդ

Տեքստից առանձնացրո՛ւ բարդ բառերը և բառակազմական վերլուծության ենթարկի՛ր ։

Օրինակ՝ գլխահակ= գլուխ+ ա+ հակվել

Լուսաբաց=լույս + ա+ բացվել

ձնագունդ = ձյուն+ ա+ գունդ

արևելք = արև+ելք

կեսօր = կես+ օր

Моего лудчшово друга зовут Алберт мы с ним познокомились в первом клласе. Мы тогда игралиь в машинки или же бегали по клласу и играли в игры. Вес класс и мы с Албертом катались на велосипедах во втором классе мы начели чясто сорится и в третем и в четвёртом классе но мы уже помирились