Երկրի մակերևույթի վրա թափվող մթնոլորտային տեղումների մի մասը ներծծվում է, մի մասը գոլորշանում, իսկ մնացածը սկսում է հոսել փոքր առվակների տեսքով, որոնք, միանալով իրար, կազմում են գետակներ և գետեր:
Գետը ջրային համակարգ է, որն ունի իր առանձին մասերը:
Երկրի մակերևույթի այն ձգված գոգավորությունը, որի ցածրադիր մասով հոսում է գետը, կոչվում էգետահովիտ, իսկ գետահովտի ամենացածր մասը՝ հուն:

Այն տեղը, որտեղից սկիզբ է առնում գետը, կոչվում է ակունք: Ակունք կարող են լինել աղբյուրը, լիճը: Օրինակ’ Սևանա լիճը Հրազդան գետի ակունքն է:
Այն տեղը, որտեղ գետը թափվում է մեկ ուրիշ գետի, լճի, ծովի մեջ, կոչվում է գետաբերան: Օրինակ’ Հրազդանի գետաբերանն Արաքս գետն է:
Գլխավոր կամ մայր գետին աջից ու ձախից միացող գետերը, գետակները, առվակները կոչվում են վտակներ:
Գետերը լինում են լեռնային և հարթավայրային:
Լեռնային գետերին բնորոշ են նաև սահանքները և ջրվեժները, որոնք նույնպես առաջանում են ջրի քայքայիչ աշխատանքի հետևանքով:

Սահանքները գետի հունի ծանծաղ, քարքարոտ տեղամասերն են, որոնք վտանգավոր են նավարկության համար:
Ջրվեժները գետի հունի խզված, աստիճանակերպ տեղամասերն են, որտեղից ջուրը գահավիժում է ներքև: Աշխարհի ամենաբարձր ջրվեժը’ Անխելը, ունի 1054 մ բարձրություն և գտնվում է Հարավային Ամերիկայում: Մեր երկրում հայտնի ջրվեժներից են Ջերմուկը (60 մ), Շաքին (18 մ):
Գետերի սնումը: Գետերի սնման հիմնական աղբյուրներն են անձրևաջրերը, ձյան և սառցադաշտերի հալոցքային ջրերը, ստորերկրյա ջրերը: Անձրևաջրերով սնվող գետերից հայտնի են Ամազոնը, Կոնգոն: Ձնհալքային սնում ունեն Օբը, Ենիսեյը: Սառցադաշտերի հալոցքային ջրերից են սնվում բարձր լեռնային գետերը Ամուդարյա, Սիրդարյա: Ստորերկրյա սնմամբ գետերը հիմնականում գտնվում են հրաբխային շրջաններում և համեմատաբար փոքր են: Տիպիկ ստորերկրյա սնմամբ գետ է Սև ջուրը`Հայաստանում:
Ամեն տարի նույն սեզոնին, որոշակի ժամանակով, գետի ջրի մակարդակի բարձրացումը կոչվում է հորդացում: Օրինակ` Հայաստանում գետերը հորդանում են գարնանը:
Գետի ջրի մակարդակի հանկարծակի, կարճատև բարձրացումր` տեղատարափ անձրևներից կամ ինտենսիվ ձնհալքից, կոչվում է վարարում:
Չորային շրջաններում, շատ հաճախ, վարարման հետևանքով գետի ջրի մեջ ավելանում է կոշտ նյութի քանակը, և առաջանում է սելավ: Վարարումներ և սելավներ շատ են դիտվում նաև Հայաստանում` պատճառելով մեծ վնասներ:
Հարցեր և առաջադրանքներ
1. Ի՞նչ է գետը:
Գետը ջրային համակարգ է, որն ունի իր առանձին մասերը:
2. Ի՞նչ մասերից է բաղկացած գետային համակարգը:
Երկրի մակերևույթի այն ձգված գոգավորությունը, որի ցածրադիր մասով հոսում է գետը, կոչվում է գետահովիտ, իսկ գետահովտի ամենացածր մասը՝ հուն:
3. Գետերի սնման ի՞նչ աղբյուրներ գիտեք: Բերեք օրինակներ:
Սևանա լիճը Հրազդան գետի ակունքն է
4. Ի՞նչ տարբերություն կա հորդացման և վարարման միջև:
Հայաստանում գետերը հորդանում են գարնանը:
Գետի ջրի մակարդակի հանկարծակի, կարճատև բարձրացումր` տեղատարափ անձրևներից կամ ինտենսիվ ձնհալքից, կոչվում է վարարում:
Չորային շրջաններում, շատ հաճախ, վարարման հետևանքով գետի ջրի մեջ ավելանում է կոշտ նյութի քանակը, և առաջանում է սելավ: Վարարումներ և սելավներ շատ են դիտվում նաև Հայաստանում` պատճառելով մեծ վնասներ:

Օրինակ՝
𝟑/𝟒 և 𝟏/𝟔 կոտորակները բերենք ընդհանուր հայտարարի։
Դրա համար գտնենք [4,6]=12
Այդ կոտորակների ամենափոքր ընդհանուր հայտարարը
12-ն է.
12։4=3
12։6=2
𝟑‧𝟑/𝟒‧𝟑 = 𝟗/𝟏𝟐 և 𝟏‧𝟐/𝟔‧𝟐 = 𝟐/𝟏𝟐
Առաջադրանք
Կոտորակները բերեք ընդհանուր հայտարարի
𝟓/𝟖 և 𝟏/𝟏𝟔
[8, 16] = 16
16 : 8 = 2
16 : 16 = 1
5 * 2/8 * 2 = 10/16
1 * 1/16 * 1 = 1/16
5/3  4/6
[3, 6] = 6
6 : 3 = 2
6 : 6 = 1
5 * 2/3 * 2 = 10/6
4 * 1/6 * 1 = 4/6
5/6  7/12
[12, 6] = 12
12 : 6 = 2
12 : 12 = 1
5 * 2/6 * 2 = 10/12
7 * 1/12 * 1 = 7/12
1/18  5/6
[18, 6] = 18
18 : 6 = 2
18 : 18 = 1
1 * 1/18 * 1 = 1/18
5 * 2/6 * 2 = 10/18
3/5  4/15
[5, 15] = 15
15 : 5 = 3
15 : 15 = 1
3 * 3/5 * 3 = 9/15
4 * 1/15 * 1 = 4/15
1/10  4/25
[10, 25] = 50
50 : 10 = 5
50 : 25 = 2
1 * 5/10 * 5 = 5/50
4 * 2/25 * 2 = 8/50
2/3  3/4
[3, 4] = 12
12 : 4 = 3
12 : 3 = 4
2 * 4/3 * 4 = 8/12
3 * 3/4 * 3 = 9/12
3/2  5/3
[3, 2] = 5
5 : 2 = 3
5 : 3 = 2
3 * 3/2 * 3 = 9/6
5 * 2/3 * 2 = 10/6
1/12  3/4
[12, 4] = 24
24 : 12 = 2
24 : 4 = 6
1 * 2/12 * 2 = 2/24
3 * 6/4 * 6 = 27/24
14/5  4/7
5/2  3/15
12/100  6/25
6/13  4/7
7/12  5/10
7/100  3/25
5/4  12/14
1/12  5/6
5/12  3/7
1/15  5/4
9/10 5/7